geschiedenis

De Witt

Een van de mooie dingen van het internet is, dat ik in Griekenland gewoon naar OVT kan luisteren, dat geweldige programma op Radio1. Zojuist werd daar gesproken over de tentoonstelling De wereld van Johan de Witt, de grote staatsman uit de zeventiende eeuw. Deze week werd hij geopend in het Dordrechts Museum. Uiteraard, Johan de Witt en zijn broer Cornelis waren zonen van Dordrecht. Ze bezochten de Latijnse school in het voormalige clarissenklooster in de Nieuwstraat, waar nu stadsbrasserie en filmtheater De Witt zit.

De spreker was buitengewoon lovend over de tentoonstelling en de bijbehorende catalogus. Als ik binnenkort terug ben in Dordrecht ga ik hem snel bekijken. Johan de Witt was niet alleen een van de belangrijkste politici uit de zeventiende eeuw, maar ook een begaafd wiskundige. Zijn broer Cornelis stond een beetje in zijn schaduw, al had hij ook zijn verdiensten als burgemeester van Dordrecht, ruwaard van Putten, baljuw van de Beierlanden en gedeputeerde namens de Staten-Generaal bij de vloot. Hij was in die functie aanwezig bij de Tocht naar Chatham in 1667.

Ik vertel als stadsgids Engelse bezoekers altijd met enig genoegen dat de achtersteven van het Engelse vlaggeschip, de Royal Charles, bij die gelegenheid naar de Republiek gesleept, zich nog altijd in het Rijksmuseum bevindt. Dat doe ik bij het standbeeld van de gebroeders op de Visbrug, schuin tegenover het geboortehuis van mijn grootvader. Dat ik een groot deel van mijn jeugd in de Cornelis de Wittstraat woonde is dan weer geen onderdeel van het verhaal.

Foto: auteur

Door |2025-04-27T10:05:02+00:0027 april, 2025|Tags: , , |0 Reacties

Opblaaskronen

Vandaag wordt de paus begraven en wordt in Nederland koningsdag gevierd. Je kunt dus wel spreken van een bijzondere zaterdag. De paus was ongetwijfeld iemand die het goed bedoelde wat de armen in de wereld betreft, maar toch ook het hoofd van een instituut dat staat voor veel dat de ellende in de wereld in stand houdt. Bijvoorbeeld door hoe ze daar denken over abortus, anti-conceptie en euthanasie. Een instituut dat ooit in deze vorm is ontstaan om het Romeinse staatsbestuur te ondersteunen. Handig gedaan van die keizers, alleen zijn de laatste resten van het Romeinse rijk, dat we kennen als Byzantium, al in de vijftiende eeuw verdwenen. Het westelijke deel trouwens al veel eerder.

Koningsdag wordt een dag te vroeg gevierd, vanwege de opvattingen van een religieuze minderheid over de zondagsrust. Ik ben niet tegen rekening houden met minderheden, dat hoort ook bij de democratie, iets wat die grootsmoel van de PVV nooit heeft begrepen. Wat mij betreft is die koningsdag op de 26e dus prima, maar ik ben blij dat ik hem ga missen. Lekker ver van Nederland, zodat ik niet al die in oranje gehulde clowns hoef te zien.

Er was een tijd dat Stella en ik koninginnedag weleens vierden bij vrienden in Amsterdam of Arnhem. Lang geleden, toen het nog geen uitzinnig gebeuren was. Arme koninklijke familie, die zich weer een dag onder de oranje opblaaskronen moet mengen. Geef mij desnoods dan maar een defilé voor paleis Soestdijk met kleurrijke, swingende dames uit de overzeese gebiedsdelen.

Door |2025-04-27T10:10:42+00:0026 april, 2025|Tags: , , |0 Reacties

Zwerftocht

Gisteren nog een keer naar Schilderachtig Dordrecht geweest in het Dordrechts Museum. Ik heb er al eens over geschreven op Via078. Een heerlijke tentoonstelling, een aangename wandeling door mijn stad, door Jongkind in zijn tijd de mooiste van Holland genoemd. Na afloop kocht ik De schilders van Dordrecht, het fraaie boek van Sander Paarlberg en Pim Arts. Dat maakte de zwerftocht door het Dordtse verleden compleet. Ik kwam een verrassing tegen: een tekening door Lucebert van het geboortehuis van mijn grootvader, het huidige Centre Ville. Dat zelfde pand staat op een foto uit 1935, met een grote reclame voor het teloor gegane Dordtse Sleutelbier op het dak.

Met op de achtergrond Franse liederen, in het kader van de tentoonstelling Liberté, nam ik ruim de tijd om het boek door te bladeren in de serre van Art & Dining het museumrestaurant. Het was genieten, maar het stemde me ook een beetje melancholiek. Zoveel moois is uit Dordrecht verdwenen door sloop en lelijke nieuwbouw, waarbij uitzonderlijk weinig respect is getoond voor de geschiedenis van de stad.

Met alle waardering voor het werk van Paarlberg en Arts vind ik het jammer dat 1220 weer opduikt als jaar van de Dordtse stadsrechten. Dat is toch echt achterhaald. Vaststaat dat Dordrecht als stad ouder is en dat het eerste stadsrecht vermoedelijk dateert van net voor 1200. Ook de omstreden bewering dat op de statenvergadering van 1572 de basis werd gelegd voor de vrijheid van godsdienst kwam ik tegen. Ik heb er maar snel overheen gelezen.

Door |2025-03-10T11:15:35+00:0010 maart, 2025|Tags: , , |0 Reacties

Geen goede combinatie

Zoals gewoonlijk heb ik de goede zorgen voor mijn huis overgedragen aan Elvira en ben ik voor even naar Thessaloniki gevlogen, waar ik ga uitrusten van enkele maanden noeste arbeid. Via het internet vernam ik dat in Nederland de herfst plotsklaps is ingetreden, maar wie denkt dat ik hier in een warm zonnetje zit kan ik vertellen dat het zwaar bewolkt is, al uren regent en ik in mijn pied-à-terre met het licht aan zit vanwege de duisternis. Hollands weer dus, maar het is nog wel boven de twintig graden.

Voor een van mijn laatste klusjes moest ik me weer eens verdiepen in het koloniaal verleden van Dordrecht. Dat was aanleiding om mijn kritiek op het boekje Slavernijverleden Dordrecht (deel 43 uit de serie Verhalen van Dordrecht) een beetje aan te scherpen. Activisme en de geschiedwetenschap vormen namelijk geen goede combinatie. Mijn opmerkingen vind je hier.

Door |2024-09-10T09:06:53+00:0010 september, 2024|Tags: , , |0 Reacties

Herdenking gebroeders De Witt

Aanstaande dinsdag, 20 augustus, vindt de jaarlijkse herdenking plaats van de moord op Johan en Cornelis de Witt in 1672 door de Haagse schutterij. Vanmorgen werd ik daarover gebeld door organisator Ben Corino. Of ik bereid was om spreker Mohammed Benzakour te vervangen, die verhinderd is.

Uiteraard ben ik dat. Als historicus kan ik wel het een en ander zeggen over deze tragische gebeurtenis uit de Nederlandse geschiedenis. Of ik die in het licht van de tegenwoordige tijd wil plaatsen, vroeg Ben. Hoewel je altijd buitengewoon moet oppassen met historische vergelijkingen, wil ik wel een poging wagen. Ik ga er dit weekeinde eens even goed over nadenken.

Ik begrijp dat wethouder Tanja de Jonge namens de gemeente spreekt. Wat het verdere programma is weet ik nog niet, dat zal vandaag of morgen wel in de lokale media bekend worden gemaakt. Het begint in ieder geval om 19.00u bij het standbeeld van de gebroeders De Witt op de Visbrug in Dordrecht. Ik hoop jullie daar te zien.

Door |2024-08-16T10:00:50+00:0016 augustus, 2024|Tags: , |0 Reacties

Komt dat horen!

Het is even zomer. Heerlijk. Het zwoele weer maakte zelfs de derde helft van de waardeloze wedstrijd Nederland-Oostenrijk op het terras van de Visser tot een genoegen. Vandaag wordt het nog ietsje warmer dan gisteren. Ik vind het prima, mijn limiet ligt zo’n beetje bij de vijfendertig graden boven nul, maar ik vraag me af hoeveel belangstellenden de verleidingen van het terras zullen trotseren om naar de presentatie te komen van de Keurbijbel, vanmiddag om 16.00u in de Dordtse openbare bibliotheek aan de Groenmarkt.

Aan mij zal het niet liggen. Ik ga met plezier de laatste hand leggen aan mijn verhaal, dat zal gaan over wat een Statenbijbel nu precies is, wat Dordrecht daarmee te maken heeft en hoe het komt dat de stad vanaf eind zestiende tot in de eerste helft van de zeventiende eeuw het centrum van de calvinistische boekdrukkerij was.

Ook in latere perioden kent Dordt, waar voor 1572 geen drukker te bekennen was, een aantal belangrijke boekdrukkers annex uitgevers, zoals de familie Van Braam, waarvan een dochter uiteindelijk trouwde met een telg uit een andere drukkersfamilie, Blussé. Tot begin twintigste eeuw was de firma Blussé & Van Braam actief in Dordt, zei het tenslotte uitsluitend als boekhandel aan het Scheffersplein. Als je denkt dat het vanmiddag over een saai onderwerp gaat, dan zit je geweldig fout, knoop dat maar even in je oren. Er is trouwens een borrel na. Prima met deze heerlijke temperaturen.

Door |2024-06-26T10:19:42+00:0026 juni, 2024|Tags: , , |0 Reacties

Dubbele seksuele moraal

Vanmiddag bij de presentatie geweest van het boek ‘Seks in de Renaissance’ van de Leidse historica dr. Marlisa den Hartog. Die vond plaats in SPUI25, het academisch-culturele podium van Amsterdam. Marlisa hield een buitengewoon boeiende voordracht over de dubbele seksuele moraal in het Italie van de Renaissance en in onze tijd. Het was de moeite van de treinreis naar Amsterdam, enigszins een aanslag op mijn rug, meer dan waard.

Door |2024-05-07T21:53:11+00:007 mei, 2024|Tags: , , |0 Reacties

Seks in de Renaissance

Eind april, als ik het goed heb op de 23e, verschijnt het boek Seks in de Renaissance van Marlisa den Hartog, universitair docent middeleeuwse geschiedenis aan de Universiteit Leiden. Waarom ben ik daar trots op? Omdat ik altijd trots ben als een oud-leerlinge promoveert, het dus verder brengt dan haar geschiedenisleraar en ook nog boeken schrijft.

Na twee jaar aan mijn proefschrift te hebben gewerkt, was ik het onderwerp zo zat, dat ik de pijp aan Maarten heb gegeven. Nee, niet aan Maarten van Rossem, bij wie ik weliswaar afstudeerde, maar aan een collega van hem. Daarna schreef ik twintig boeken, waarvan eentje over de geschiedenis van Griekenland vanaf 1821 en een over de geschiedenis van Cyprus (van de pre-historie tot heden). Dat heden moet je met een korrel zout nemen, want de laatste, bijgewerkte editie is van 2014.

Ik heb het boek van Marlisa uiteraard reeds gereserveerd en zal het met veel belangstelling lezen. Ze vertelde mij een tijdje geleden dat haar eerste geschiedeniswerkstuk, bij mij in de brugklas van het Stedelijk Dalton Lyceum in Dordrecht (veel mensen noemen dat het Dalton College, maar zo heeft het nooit geheten) ook over de Renaissance ging. Het zal niet zijn gegaan over seksualiteit in die periode. Waarover wel ben ik vergeten, maar ze zal er vast een goed cijfer voor hebben gehad.

Door |2024-04-13T13:20:04+00:0013 april, 2024|Tags: |0 Reacties

Zonnig

In maart 2007 moesten we naar een feest in Friesland. Op de terugweg naar Dordrecht besloten Stella en ik tot een kleine pelgrimage naar Greonterp, waar ooit Gerard Reve woonde in huize Het Gras.

Greonterp ligt aan het einde van de wereld, letterlijk op een terp. Tegenover de voormalige Reve-residentie staat een kapel. Een van de schaarse bewoners van de terp zag ons en bood bereidwillig aan een foto te maken.

We staan er zonnig op en kijken vol optimisme de toekomst in. Dat duurde tot tweede kerstdag van hetzelfde jaar, toen Stella overleed.

Door |2024-04-08T10:26:04+00:008 april, 2024|Tags: |0 Reacties
Ga naar de bovenkant