Herinneringen

Artistiekelingen

See Sharp, de pop-rockband waarin mijn buurmeisje Minna speelt, trad op in Visser. Omdat ik met enkele vriendinnen had afgesproken eerst naar een kunstbeurs in Tilburg te gaan, kwam ik net na afloop aan. Tilburg, althans wat ik ervan heb gezien, is niet de fraaiste stad van het land, qua stadsschoon valt ze in het niet bij Dordrecht, maar ze hebben er wel een universiteit. Op de beurs zag ik een schilderij van Janette Havelska waarop ik direct de Voorstraatshaven en de Stadhuisbrug, ook wel de Lombardbrug, herkende. Er hingen meer Dordtse stadsgezichten. De kunstenares, zo bleek achteraf, woont in Dordrecht.

Ik was te laat voor de muziek, maar niet voor de nazit. Vanwege het lenteweer was het druk op het terras van Visser, maar ik vond toch snel een plek. Er was veel jong publiek. Nogal wat types die in mijn jeugd artistiekelingen werden genoemd. Ik was ruim vijftig jaar geleden ook zo’n artistiekeling. Daar kleedde je je op. In mijn geval een oude hoed en een afgedankte jas van mijn grootvader. Ik was zestien op de foto en speelde vanzelfsprekend in een band.

Er kwam een zweem van jaloezie in mij op, omdat mijn dagen als artistiekeling al heel lang voorbij zijn, maar de aanblik van al die leuke, nieuwe artistiekelingen vond ik hoopgevend. We hoeven niet direct terug naar de flowerpower, maar een nieuwe generatie die zich verzet tegen de narcisten en schurken die het in de wereld voor het zeggen hebben zou mij zeer welkom zijn.

Door |2025-03-24T11:21:51+00:0024 maart, 2025|Tags: , , , |0 Reacties

Museumstuk

Hij is inmiddels rijp voor het Openluchtmuseum, de bakelieten telefoon met draaischijf. Toen de foto werd genomen, in 1975, woonde ik in een huisje in de Marcellus Schampersstraat. Een gezellig krot uit 1882 dat alweer jaren geleden is afgebroken en vervangen door sfeerloze nieuwbouw. Ik woonde er met mijn eerste vrouw, Annemarie, die vermoedelijk de foto heeft genomen. Het huwelijk hield niet lang stand, maar na de scheiding volgde een levenslange vriendschap.

Na Annemarie volgde Marion, die het lekkende dak repareerde. Zij had geen last van hoogtevrees en stapte onvervaard met de kitspuit door de dakgoot. Ondertussen schreef ik, tussen het voorbereiden van lessen en het eindeloos corrigeren van schoolschriften door, gedichten. Toen het gerucht ging dat de gemeente de buurt zou gaan ‘saneren’, verkocht ik het huisje met een flinke winst en verhuisden we naar een flat met uitzicht op de Grote Markt, het lelijkste plein van West-Europa, en een nog steeds bestaand, triest bewijs van de minachting die stadsontwikkelaars in de jaren zestig voor de geschiedenis van Dordrecht hadden. De telefoon verhuisde mee.

Na een paar jaar deed zich onverwacht de gelegenheid voor het huis te kopen waarin ik nog steeds woon. Kort na de verhuizing vertrok Marion met een vriendin naar Portugal en scheidden zich onze wegen. Ook met haar bleef ik bevriend, tot de dood haar op jonge leeftijd kwam halen. De telefoon was mee verhuisd, maar werd vervangen door een modieus exemplaar met druktoetsen. Hij moet nog ergens in een doos met oude rommel liggen.

Door |2025-03-22T09:43:35+00:0022 maart, 2025|Tags: , |0 Reacties

Fata morgana

Het was maart 2020, midden in coronatijd. Het land zat op slot en Dordrecht dus ook. Door de stad lopen was een vreemde ervaring. De stilte, de angst die bij sommige mensen heerste, het afstand houden, het deed allemaal volkomen tegennatuurlijk aan.

Ik besloot op een zaterdagmiddag met mijn camera de stad in te gaan, om te proberen iets van die ellendige sfeer vast te leggen. Het anders zo bruisende Scheffersplein lag er doods en verlaten bij, alsof het een deel van een spookstad was.

Terwijl ik foto’s maakte liep een jonge vrouw het plein op. Toen ze mij en de camera zag, begon ze spontaan te poseren. Ze bracht enkele seconden vrolijkheid, maar voor ik de gelegenheid had haar aan te spreken was alweer verdwenen, alsof ze een fata morgana was.

Door |2025-01-08T14:32:42+00:008 januari, 2025|Tags: , |0 Reacties

Zeventien jaar alweer

Een In Memoriam voor Stella op mijn weblog gezet. Het is vandaag alweer zeventien jaar geleden dat ze overleed. Ik denk nog iedere dag aan haar. Hoe zou ons leven zijn gelopen als ze die fatale ziekte niet had gekregen? Ik vraag het me weleens af, maar dat is natuurlijk zinloos. Ik heb voor het I.M. haar fraaie gedicht over de boomgaard van meneer Asimakis gekozen en deze uitsnede van een foto uit de mooie jaren negentig.

Door |2024-12-26T10:58:33+00:0026 december, 2024|Tags: |0 Reacties

Culloden

De afgelopen twee weken heb ik tussen alle drukke bedrijven door naar een aantal afleveringen van Outlander gekeken. Historische fictie, waarin een verpleegster net na de Tweede Wereldoorlog door aanraking van een menhir in het Schotland van de achttiende eeuw terechtkomt. In de tijd van de inval door Bonnie Prince Charlie, ofwel Charles Edward Stuart (1720-1788). Hij leidde in 1745 de opstand van Schotse aanhangers van het huis Stuart, die de vader van Edward op de troon van Schotland, Engeland en Ierland wilden, in plaats van George II van Hannover. Als het gelukt was, zou er toen al sprake zijn geweest van koning Charles III.

Het avontuur mislukte, de Schotten werden bij Culloden vernietigend verslagen, waarmee de kans dat er ooit weer een Stuart zou regeren definitief van de baan was. Voor zover ik hem heb gezien, ik ben pas aan het einde van het tweede seizoen en er komen er nog vijf, is het een prachtig verfilmde serie, hoe onwaarschijnlijk het verhaal ook is. Er speelt een Nederlandse actrice in mee, Lotte Verbeek, in de rol van Geillis Duncan. Ze spreekt, voor zover ik dat kan beoordelen, met een vlekkeloos Schots accent.

Na Culloden brak een dieptepunt aan in de Schotse geschiedenis. De Highland Clearances, waarbij tienduizenden Schotten gedwongen werden de hooglanden te verlaten, die daar in feite nooit meer van zijn bekomen. Denkend aan die treurige geschiedenis stuitte ik, op zoek naar iets geheel anders, op deze foto, die ik in 1978 maakte tijdens een reis door de Highlands en de Outer Hebrides. Zou het toeval zijn?

Door |2024-12-20T12:06:10+00:0020 december, 2024|Tags: , |0 Reacties

Het opwindbare varken

Een van de eerste keren dat ik Thessaloniki bezocht, bracht Stella me naar een oud en vervallen kafeneion in de Agia Sophiastraat, tegenover de kerk waarin we enige tijd later zouden trouwen. Het was een zaak waar een aantal gepensioneerde onderwijzers ’s morgens bijeenkwam om de oude tijden door te nemen. Zoals een ieder weet was vroeger alles beter. Ook in Griekenland, ondanks de bezetting in de Tweede Wereldoorlog, de hongersnood aan het einde daarvan, de daarop volgende burgeroorlog, de onderdrukking door extreem-rechtse regeringen in de jaren vijftig en het kolonelsbewind dat woedde van 1967 tot 1974.

Ik ben er maar een enkele keer geweest, want ik kende toen nog nauwelijks Grieks en die generatie schoolmeesters sprak geen enkele vreemde taal, op een enkeling na die Turks kende, waarmee ik ook niet uit de voeten kon. Begin jaren negentig werd het kafeneion gekocht door een ondernemende Griek die verzot was op sigaren, maar dit terzijde. Hij verbouwde het en maakte er een fraai café-restaurant van in de stijl van het fin-de-siècle. Het ging To kordisto gourouni (Het opwindbare varken) heten.

De schoolmeesters kwamen er niet meer, maar ik vond het een aangename plek voor de ochtendkoffie en de krant (toen kon je nog volop buitenlandse kranten kopen in de stad). Je kon er ook uitstekend lunchen en dineren en het terras bood een fraai uitzicht op de Agia Sofia. Ik rookte er graag een sigaar met de uitbater. Ook met zijn vrouw en de twee dikbuikige kelners kon ik uitstekend overweg.

Net voor de coronatijd werd het pand waarin ‘het varken’ zat gekocht door Paok-eigenaar Savvidis. Die liet het zwaar vervallen gebouw restaureren en redde daarmee een van de weinig overgebleven iconische panden van de stad, dat bekend staat als To kokino spiti (Het rode huis). Voor ‘het varken’ was in Savvidis plannen geen plaats. De uitbater werd uitgekocht en vertrok naar elders. Geen idee waarheen, ik heb hem nooit meer gezien. Op de plaats van ‘het varken’ zit nu een smakeloos moderne afhaalzaak voor koffie en broodjes.

Door |2024-11-19T11:12:44+00:0019 november, 2024|Tags: , |0 Reacties

Verloren erfgoed

Onlangs reisde ik per trein van en naar Brugge. Op de terugweg stapte ik over op station Antwerpen-Centraal. Daar is nog een fraaie stationsrestauratie, iets wat ik op de meeste Nederlandse stations deerlijk mis. Ik houd van sfeervolle, fin-de-siècle restauraties, zoals ik ook graag cafés uit die periode bezoek. Café Louvre in Praag, bijvoorbeeld, of Central in Wenen.

Terwijl ik in Antwerpen een soepje nuttigde vroeg ik me af waar in Nederland je nog zulke stationsrestauraties hebt. Op de meeste stations helemaal niet, daar kun je naar een kiosk of iets uit een muur trekken. De zaken op de stations van Rotterdam en Utrecht zijn me te modern en te sfeerloos. Ik kan me eigenlijk alleen het grand-café bij perron 2 van station Amsterdam-Centraal bedenken. Het zou kunnen zijn dat Groningen ook nog zoiets heeft, maar ik ben daar te lang niet geweest om het me te kunnen herinneren.

Ik denk met weemoed terug aan de restauratie op station Holland Spoor, waar mijn studiemaat en ik, toen we geschiedenis MO deden aan de School voor Taal- en Letterkunde, vele aangename uren doorbrachten. Na de grote brand, ook jaren geleden alweer, is hij verdwenen, men vond het de moeite niet waard dit erfgoed in oude staat terug te brengen.

Ook Haarlem had zo’n mooie restauratie. Ik heb er de schilder Kees Verwey, toen al op hoge leeftijd, nog koffie zien drinken. Op een dag kwam ik met vrienden terug van een bijeenkomst in Haarlem en zagen we dat de restauratie daar was veranderd in een of andere salsa-tent. Wat er nu van geworden is, weet ik niet, de laatste keer dat ik op het Haarlemse station was, was de boel dicht en donker.

Dordrecht had ook een aardige stationsrestauratie, zij het geen fin-de siècle. Je kon in de jaren zeventig en tachtig goed eten in de toen nog eerste klasse. Later werd die met de tweede klasse samengevoegd. Ook niet onaardig, maar een stap achteruit. Nu is het een kille Albert Heyn to go. Treinreizen, het wordt steeds sfeerlozer en minder aantrekkelijk.

Door |2024-11-01T11:03:26+00:001 november, 2024|Tags: , |0 Reacties

Waterscheiding

In 1987 verbleef ik met een Fulbrightbeurs enige tijd aan de University of Minnesota in Minneapolis/St. Paul, ook wel de Twin Cities genaamd. Die tijd betekende een waterscheiding in mijn leven. Ik ontmoette er mijn vrouw, de Griekse angliste, dichteres en vertaalster Stella Timonidou, met wie ik in 1990 trouwde. Dat was het begin van een buitengewoon gelukkig huwelijk, dat eindigde op tweede kerstdag 2007 toen Stella aan de gevolgen van maagkanker overleed.

Aanstaande zondag ga ik naar Amsterdam om het 75-jarig jubileum van de Fulbright Commission in the Netherlands mee te vieren. Ik zie er naar uit, maar met pijn in mijn hart omdat Stella er niet bij is. Gelukkig zijn er de herinneringen en de twee boeken met brieven die ik aan haar schreef. Aan het derde en laatste wordt gewerkt, ik denk dat het eind volgend jaar uitkomt.

In de loop der jaren ben ik het contact met de meeste Fulbright-scholars uit mijn groep verloren. Een enkele keer hoor ik nog iets van mijn geweldige kamergenoot Ragnar Sigurdsson uit IJsland, met nieuwjaar sturen Reiner Presser uit Duitsland en ik elkaar onze beste wensen en hoogstwaarschijnlijk ontmoet ik in het voorjaar Alev Bulut uit Istanbul in Thessaloniki. Zo gaat dat nu eenmaal, maar wie weet kom ik zondag na zoveel jaren nog enkele Nederlandse Fulbrighters uit Minneapolis 1987 tegen. Dat zou mooi zijn.

Foto van links naar rechts: Anne-Claire Vautrin (?), Alev Bulut, Stella Timonidou. Klára Szábo. Minneapolis 1987.

Door |2024-10-20T19:35:54+00:0017 oktober, 2024|Tags: , |0 Reacties

Kwekeling

Gisteren stapte ik in een bus die via het Leerpark in Dordrecht rijdt. Ik kwam terecht tussen een groepje meisjes van een jaar of twintig, waarvan er eentje zo aardig was plaats te maken voor die oude knakker met zijn wandelstok. Kennelijk Pabostudentes. Ze hadden het over stageplaatsen, scholen waarvoor ze helemaal naar Gorinchem en Hendrik-Ido-Ambacht moesten reizen en een workshop waarvan ze niets hadden opgestoken. ‘Was ik ook maar direct vertrokken,’ zuchtte er eentje.

Ik was even terug in mijn eigen studententijd aan de Gemeentelijke Pedagogische Akademie in Dordrecht, een opleiding die in de vroege jaren zeventig hoog aangeschreven stond in Nederland. Wij waren ‘kwekelingen’ met een even gezonde hekel aan waardeloze workshops als de meisjes in de bus. Een van onze docenten (een zeer kundig neerlandicus, dat wel) kwam op het modieuze idee om met ons een sensitivity training te doen, een experiment dat hem op veel hoongelach kwam te staan en chaos in de klas veroorzaakte, want wij verdomden het eenvoudig aan zulke flauwekul mee te doen.

Kwekeling, zou dat woord nog gebezigd worden in het basisonderwijs? Ik vermoed van wel, want de leraar is nog steeds meester en de lerares is nog steeds juf. Ik ben trouwens voorstander van het charmantere onderwijzer en onderwijzeres. Leraren zijn meer iets voor het voortgezet onderwijs. Ik heb het niet zo op termen die leerkrachten meer aanzien moeten geven terwijl er aan de echte problemen, zoals het lerarentekort en de veel te grote werkdruk in het onderwijs, niet of nauwelijks iets wordt gedaan. Er wordt veel over gepraat, dat wel, en ondertussen is het kolderkabinet Schoof van plan om te bezuinigen op het onderwijs. Toen de meisjes op het Leerpark uitstapten, wenste ik hen in stilte veel sterkte toe.

Foto: Studenten aan de GPA Dordrecht 1971. Archief Kees Klok.

Door |2024-10-11T09:58:33+00:0011 oktober, 2024|Tags: , |0 Reacties

Taal.GR

Het is alweer 13 jaar geleden dat de website taal.gr, die gaat over Nederlandse literatuur in het Grieks, mij interviewde. Helaas lijkt de site niet erg actief meer en dat is jammer, want iedere aandacht in het buitenland voor de Nederlandse letteren is van belang. Voor wie geen Grieks kent is er een link naar het interview in het Nederlands. Je vindt het vraaggesprek hier.

Door |2024-09-19T10:31:32+00:0019 september, 2024|Tags: |0 Reacties
Ga naar de bovenkant